podrške Dodiku…

 

 

Oštra konfrontacija Rusije i zapada i nužnost svake zemlje pojedinačno da se odredi prema njoj, doslovno su preko noći neke od političkih lidera doveli u neku vrstu bezizlazna, a već odavno zamrlu evropsku ideju ponovo intenzivirali u sasvim drugačijem geopolitičkom ambijentu.

 

 

Upotreba bonskih ovlasti i sankcije, u prvom redu one koje je Velika Britanija uvela članu Predsjedništva Bosne i Hercegovine Miloradu Dodiku, donijele su ozbiljne izazove pred neke od najvažnijih političkih aktera, ne samo u našoj zemlji, nego i u regionu. Ruska invazija na Ukrajinu pokrenula je mnoge procese i na Zapadnom Balkanu, stvarajući sasvim drugačiju političku realnost i bitno mijenjajući okolnosti i dosadašnju ravnotežu snaga, ali i političke odnose između ključnih političkih igrača na balkanskim prostorima. Oštra konfrontacija Rusije i zapada i nužnost svake zemlje pojedinačno da se odredi prema njoj, doslovno su preko noći neke od političkih lidera doveli u neku vrstu bezizlaza, a već odavno zamrlu evropsku ideju ponovo inenzivirali u sasvim drugačijem geopolitičkom ambijentu.

 

 

O poziciji i političkoj sudbini Milorada Dodika nakon sankcija i upotrebe bonskih ovlasti, ali i o trenutnoj situaciji u kojoj je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić u balkanskom političkom čvoru, urednik emisije “Sedmica” Radija Bosne i Hercegovine Amir Sužanj razgovarao je sa istaknutim beogradskim intelektualcem, univerzitetskim profesorom Draganom Đukanovićem.

 

 

-Invazija Rusije na Ukrajinu očito je, profesore Đukanoviću, donijela značajne promjene i ubrzala mnoge procese na Balkanu.

 

 

Šta sankcije znače za poziciju Dodika, šta je, u prvom redu za njega, promijenila ruska invazija?

 

 

“Čini mi se da je situacija izmijenjena samim tim što je rat u Ukrajini radikalizovao nužnost definisanja odnosa zemalja Zapadnog Balkana prema zapadu. Očekuje se neka vrsta drastičnog distanciranja u odnosu na Rusiju u njenu invaziju na Ukrajinu. S tim u vezi, vidimo i kakva su očekivanja, prije svega od Srbije.

 

 

Kad je riječ o Miloradu Dodiku, on je već nekih desetak godina svakako prilično blizak vlastima u Kremlju, što on ne krije, ali čini mi se da je nakon uvođenja sankcija, koje je prije svega dobio iz Sjedinjenih Američkih Država, a vidimo i od Velike Britanije – najavljuju ih i Njemačka, Holandija i neke druge zemlje – u jednoj specifičnoj poziciji u kojoj mu se sužava manevarski prostor za to geopolitičko pozicioniranje prema Rusiji, koje je zauzeo. Mislim da postoji izvjesna mogućnost da i neke druge države, članice EU podrže te sankcije, možda ne kao Unija uopšte, ali pojedinačno, što će još dodatno otežati njegovu političku poziciju, ali i čitavog rukovodstva Republike Srpske, imajući u vidu da su ove britanske sankcije obuhvatile i predsjednicu Republike Srpske Željku Cvijanović”.

 

 

 

 

Profesore Đukanoviću, u samo dva dana i visoki predstavnik Christian Schmidt i Milorad Dodik posjetili su Beograd. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić primio je Schmidta u funkciji visokog predstavnika, što je svojevrstan poraz za Banjaluku, koja ga smatra nelegalnim i nelegitimnim i to ističe u svakoj prilici, ali nismo čuli jasne poruke Vučića nakon tih susreta, osim onih uobičajenih, kako će Srbija nastaviti podržavati Republiku Srpsku.

 

 

Kakva je pozicija Vučića u ovom trenutku prema Dodikovim političkim potezima?

 

 

“Bilo kakva radikalizacija prilika u Bosni i Hercegovini u ovom trenutku ne bi išla u Vučićevu korist imajući u vidu zaista jednu vrstu uticaja, koji zapad sada vrši da se Srbija odredi jasnije prema ratu u Ukrajini i prema ruskoj invaziji. Konkretno, očekuje se uvođenje sankcija, koje su EU i SAD uvele prema Ruskoj Federaciji.

 

 

U tom smislu, njegova pozicija je prilično otežana, a pokušaj Dodika i aktuelnog rukovodstva Republike Srpske da jednostrano donose zakonska rješenja, koja je, kako smo vidjeli, visoki predstavnik Schmidt osporio, ne doprinose tom boljem odnosu Beograda i zapada. Kod zapada se onda pojavljuje očekivanje da Beograd dodatno utiče na Dodika i na vlasti entiteta Republika Srpska s ciljem preveniranja potencijalne nestabilnosti unutar Bosne i Hercegovine. Što se tiče same funkcije gospodina Schmidta, Beograd od samog njegovog postavljenja nikad nije osporavao njegov pun mandat visokog predstavnika nakon što je zamijenio gospodina Valentina Inzka”.

 

 

U medijima u regionu posljednjih dana čuje se zanimljivo pitanje – hoće li Vučić, koji je ostao bez manevarskog prostora za balansiranje između Rusije i zapada i mora se za kratko vrijeme jasno opredijeliti, jednostavno pustiti Dodika niz vodu kako bi spasio sopstvenu poziciju ili bar je pokušao učvrstiti u ovim turbulentnim vremenima?

 

 

“Mislim da će on, prije svega, pokušati da utiče na Dodika da racionalizuje ponašanje unutar Bosne i Hercegovine i da ne dovodi do neke vrste nestabilnosti u susjednoj državi. Mislim da će to biti prevashodni cilj iako smo vidjeli, naravno, i u ovim saopštenjima i izjavama nakon sastanaka Vučića i sa Dodikom i sa Schmidtom, nekakve različite tonove. Meni se čini da u ovom trenutku SAD i EU od Vučića očekuju da utiče kako Dodik ipak ne bi krenuo putem potpune nestabilnosti unutar Bosne i Hercegovine, a imajući u vidu brojne procjene koje smo viđali i po medijima da bi se kriza, koja traje u Ukrajini od kraja februara, mogla prenijeti na region Zapadnog Balkana i da je posebno apostrofirana Bosna i Hercegovina kao potencijalno žarište. Mislim da je zbog toga i uloga Vučića u ovom trenutku veoma teška. Sužen mu je manevarski prostor i kad je riječ o odnosu Srbije sa zapadom generalno i određenju prema ukrajinskoj krizi. Mislim da će taj uticaj prema Banjaluci biti osnažen u smislu sprječavanja potencijalne nestabilnosti i potencijalnih konflikata”.

 

 

Može li Vučić u nekoj varijanti rizikovati sankcije za Srbiju kako bi nastavio podršku Dodiku?

 

 

“Mislim da Srbiji mogu, naravno, i u tom smislu kako ste vi kazali, biti uvedene restriktivne mjere, ali Srbiji mogu biti uvedene takve mjere i ukoliko se ona ne pridruži EU vezano za sankcije Rusiji, tako da u ovom trenutku postoji više opasnosti od toga. U svakom slučaju, izlaganje Srbije potencijalnim restriktivnim mjerama zbog ponašanja predstavnika RS ili samog člana Predsjedništva BiH Milorada Dodika je nešto na šta u ovom trenutku Srbija ne bi bila spremna. Čini mi se da bi to, naravno, uticalo i na privredni rast i na investicije koje stižu prije svega iz država Evropske unije i generalno sa zapada, tako da mislim da Beograd ne bi rizikovao tu vrstu izazova da se zbog ponašanja, jednostranog ponašanja pojedinih bosanskohercegovačkih političara iz reda srpskog naroda ta neka, u prvom redu, ekonomska stabilnost Srbije dovede u pitanje, a time i sama pozicija zemlje”.

 

 

Ali šta ako Dodik jednostavno, uslovno rečeno, otkaže poslušnost Vučiću?

 

 

“Ja ne vjerujem u taj scenario imajući u vidu da entitet Republika Srpska ima i značajna ulaganja i višestruko je vezana za Srbiju. Mislim da bi to bila pozicija potpune samoizolacije i jedna vrsta političke avanture, koja ne znam kako bi mogla da ima bilo kakav pozitivan efekat”.

 

 

Izbori u Srbiji su, profesore Đukanoviću, održani u sjeni ruske invazije na Ukrajinu i bitno su promijenili političku konfiguraciju u toj zemlji. Predstoji formiranje vladajuće koalicije, ali nove političke okolnosti mogle bi iz nje isključiti neke od najdugovječnijih Vučićevih partnera.

 

 

Je li Vučićeva politička moć uzdrmana, vidjeli smo ove sedmice i proruske proteste u Beogradu na kojima su se čule oštre antivučićevske poruke? Može li takvo raspoloženje ugroziti proces formiranja nove vlade i, što je još važnije, dugogodišnju matricu vladavine Aleksandra Vučića?

 

 

“Prorusko raspoloženje je odnjegovano decenijama, pa i tokom protekle decenije, i kroz medije i kroz obrazovni sistem, kroz razne druge kanale je šireno i ojačano. Sada je veoma teško tu percepciju Rusije u Srbiji odjednom promijeniti i izokrenuti. Ja ne mislim još da su ti proputinovski mitinzi u Beogradu toliko snažni da mogu iz temelja prodrmati političku konfiguraciju Srbije i čini mi se ipak da taj, da kažemo, proevropski kurs i u jednom dijelu vladajuće koalicije i u jednom značajnijem dijelu opozicije može da podstakne proces da se zemlja konačno opredijeli i po ovom pitanju ruske invazije na Ukrajinu, odnosno prije svega uvođenja sankcija prema Ruskoj Federaciji. Mislim da će to biti prelomna tačka odnosa Srbije i zapada, dakle mimo svih ovih usaglašavanja unutar sistema Ujedinjenih nacija, Generalne skupštine itd. Mislim da je veoma značajno kako će se Srbija odrediti prema tim restriktivnim mjerama, prema sankcijama koje bi trebalo da budu uvedene Ruskoj Federaciji i da će to determinisati njen dugoročni geopolitički pravac, njen ekonomski razvoj, njenu stabilnost i njenu komplementarnost u težnji građenja boljih odnosa sa svojim susjedstvom na Zapadnom Balkanu i u jugoistočnoj Evropi”.

 

 

Da li to znači da se u konačnici može očekivati određeno smirivanje situacije?

 

 

“Mislim da bi reakcija od jednog značajnog dijela srpskog društva svakako postojala ukoliko bi bile uvedene sankcije prema Ruskoj Federaciji, ali čini mi se da bi to dugoročno ipak doprinijelo nekoj vrsti stabilizacije prilika i u samoj Srbiji, a i u našem regionu Zapadnog Balkana”.

 

 

Očigledno je da je Rusija dramatično ubrzala procese u ovom dijelu Evrope svojom invazijom na Ukrajinu. Jesu li zapad i NATO krenuli u konačno rješavanje dva otvorena politička pitanja – zaustavljanja destabilizacije Bosne i Hercegovine i rješavanja pitanja Kosova?

 

 

“Činilo se prije ove invazije da se situacija vezana za evroatlantske integracije nekako u nedogled pomjera. Izgledalo je da je to besperspektivan proces. Sada mi se čini da, nažalost, rat u Ukrajini i stvaranje jedne nove geopolitičke realnosti zahtijevaju da se na Balkanu određeni procesi okončaju, oni koji su počeli krajem hladnog rata, a koji su sada potaknuti ovim ratom u Ukrajini. Prije svega tu mislim na evroatlantske aspiracije onih koji žele biti članovi EU i Sjevernoatlantskog saveza i potpuno stavljanje Zapadnog Balkana u zapadnu političku orbitu, u taj dio svijeta.

 

 

Tu je, meni se čini, ipak bitnija komponenta atlantskih integracija, odnosno NATO-a nego EU, kao garancija tog povezivanja Balkana i njegove bezbjednosti.

 

 

Čini mi se da bi neki procesi, kada dođe do unutrašnje konsolidacije Bosne i Hercegovine, a vidjećemo i šta će se sa Kosovom dešavati u vezi sa članstvom u NATO-u, mogli dodatno izmijeniti regionalnu geopolitičku realnost i oslonjenost ka globalnom zapadu”.

 

 

 

(SB)

PROFESOR DRAGAN ĐUKANOVIĆ NAJAVLJUJE: Srbija je na prekretnici, Vučić neće rizikovati sankcije zbog…