“Ne mogu nas sve pohapsiti”, rekao je nadavno Milorad Dodik.

 

 

Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik napisao je pismo predsjedniku Vlade RS Radovanu Viškoviću, u kojem je zatražio da se Vlada Republike Srpske izjasni o pitanju državne imovine u RS

 

 

Dodik podsjeća da je, kako su mediji objavili, Ustavni sud BiH donio odluku kojom je odredio privremenu mjeru protiv primjene Zakona o nepokretnoj imovini koja se koristi za funkcionisanje javne vlasti, piše RTRS.

 

 

“Ovom odlukom Ustavni sud je privremeno stavio van snage navedeni Zakon. Prije toga je Kristijan Šmit, navodno suspendovao navedeni zakon do donošenja odluke Ustavnog suda BiH”, poručio je Dodik, koji traži od Vlade RS da preuzme dvoj dio odgovornosti i tako proširi front entitetskih zvaničnika koji opstruiraju provednu presuda Ustavog suda BiH.

 

 

“Ne mogu nas sve pohapsiti”, rekao je nadavno Milorad Dodik.

 

 

U nastavku pročitajte cijele pismo koje je Dodk uputio Viškoviću:

 

 

Poštovani gospodine predsjedniče,

 

Obraćam Vam se u skladu sa članom 82. Ustava Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske broj: 21/92, 28/94, 8/96, 15/96, 16/96, 21/96, 21/02, 26/02, 30/02, 31/02, 69/02, 31/03, 98/03, 115/05, 117/05, 48/11 i 73/19) po kome „Predsjednik Republike Srpske može tražiti od Vlade da izloži stavove o pojedinim pitanjima od značaja za Republiku Srpsku“.

 

 

Kako su mediji objavili Ustavni sud BiH donio je odluku broj U 5/23 od 2. marta 2023. godine kojom je odredio privremenu mjeru protiv primjene Zakona o nepokretnoj imovini koja se koristi za funkcionisanje javne vlasti („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 16/23). Ovom odlukom Ustavni sud je privremeno stavio van snage navedeni Zakon. Prije toga je Kristijan Šmit (koji se lažno predstavlja kao visoki predstavnik iako ga je Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija na sjednici održanoj 22.7.2021. godine odbio imenovati visokim predstavnikom, čemu se prethodno usprotivila i Republika Srpska), navodno suspendovao navedeni zakon do donošenja odluke Ustavnog suda BiH.

 

 

Taj Zakon je Narodna skupština Republike Srpske donijela 28. decembra 2022. godine, a objavljen je u „Službenom glasniku Republike Srpske“ broj 16/23 od 20. februara 2023. godine i koji je stupio na snagu 28. februara 2023. godine. S obzirom da je pitanje imovine u državnoj svojini Republike Srpske, odnosno svojini jedinice lokalne samouprave, javnih preduzeća, javnih ustanova i drugih javnih službi čiji je osnivač Republika Srpska, odnosno jedinica lokalne samouprave, veoma važno pitanje, molim Vas da se Vlada Republike Srpske izjasni o ovom pitanju imajući u vidu nepravne pokušaje sprječavanja provođenje zakona Republike Srpske.

 

 

BOSNA I HERCEGOVINA JE DEMOKRATSKA DRŽAVA KOJA FUNKCIONIŠE U SKLADU SA VLADAVINOM PRAVA I IMA SLOBODNE I DEMOKRATSKE IZBORE – član 1.2. Ustava BiH

 

 

Želim da ukažem na neke od dokumenata koji su od značaja za ovo pitanje.

 

 

Dejtonski Ustav BiH

 

Osnov ustavno-pravne konstrukcije Bosne i Hercegovine je međunarodni ugovor i međunarodno pravo. To ukazuje na specifičnost nastanka BiH – više voljom međunarodne zajednice, nego njenih naroda – Bošnjaka, Srba i Hrvata.

 

 

Ustav BiH kao Aneks 4. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, jasno je odredio nadležnosti koje su Republika Srpska i Federacija BiH potpisujući Aneks 4. Dejtonskog sporazuma prenijele na nivo BiH. Podsjećam da su članom 3.1. Ustava BiH taksativno navedene nadležnosti koje ima nivo BiH, a to su:

 

Spoljna politika

Politika vanjske trgovine

Carinska politika

Monetarna politika kako je predviđeno u Članu VII

Finansije institucija i za međunarodne obaveze Bosne i Hercegovine

Politika i propisi u vezi sa pitanjima imigracije, izbjeglica i azila

Sprovođenje međunarodnog i među-entitetskog krivičnog zakona, uključujući i odnose s Interpolom

Uspostavljanje i rad zajedničkih i međunarodnih komunikacijskih kapaciteta

Regulisanje među-entitetskog saobraćaja

Kontrola vazdušnog saobraćaja

 

 

Ustav BiH kao Aneks 4. Dejtonskog sporazuma, napisali su pravnici američke administracije, a uzor im je bio Ustav SAD koji tu državu određuje kao savez država-članica. Ustav SAD sadržajno i metodološki je poslužio kao osnov izrade Ustava BiH. U vrijeme nastanka američkog Ustava, oni koji su ga stvarali – Aleksandar Hamilton i DŽejms Medison su napisali „Federalističke spise“, kao svojevrsnu dopunu i smjernice za tumačenje, ali i za potencijalne nove amandmane na Ustav. Tako DŽejms Medison, piše u Federalističkim spisima: „Prava koja Ustav daje centralnoj vladi su ograničena i tačno definisana, dok su prava suverenih država velika i neograničena.“ Ovaj stav je potom pretočen u amandman 10. američkog Ustava, koji glasi:„Prava koja nisu ovim Ustavom data Sjedinjenim Državama, niti su uskraćena državama, ostavljena su svakoj pojedinoj državi ili narodu“. Ova odredba američkog Ustava, prepisana je u članu 3.3.(a) Ustava BiH koji glasi: „Sve državne funkcije i ovlašćenja koja ovim Ustavom nisu izričito dodijeljena institucijama Bosne i Hercegovine, pripadaće entitetima“. Time je Ustav BiH potvrdio sve nadležnosti entiteta koje nisu prenesene na nivo BiH.

 

 

Ovo je dosljedno provedeno promjenom Ustava Republike Srpske, amandmanom 56. kojim je zamijenjen član 3. Ustava Republike Srpske i koji sada glasi: „Republici pripadaju sve državne funkcije i nadležnosti osim onih koje su Ustavom Bosne i Hercegovine izričito prenesene na njene institucije.“

 

 

Kontinuitet

 

Međunarodno priznanje „Republike BiH“ iz aprila 1992. godine moglo je samo papirnato konstatovati postojanje te „države“. Od proglašenja nezavisnosti 6. aprila 1992. godine do 14. decembra 1995. godine „Republika Bosna i Hercegovina“ nije imala efektivnu vlast na teritoriji predratne Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, niti je imala narod, što se po međunarodnom pravu određuju kao elementi postojanja i suverenosti svake države. Ovo zato što su hrvatski predstavnici 18. novembra 1991. godine formirali Hrvatsku zajednicu Herceg-Bosnu, a potom su srpski predstavnici 9. januara 1992. godine donijeli Odluku o formiranju Republike Srpske, čime su stvorene posebne teritorijalno-političke jedinice na tlu predratne BiH. Time su dva naroda (Hrvati, a potom i Srbi) u tada još uvijek međunarodno nepriznatoj BiH, postavili temelje svojih nacionalnih teritorijalnih jedinica, iskoristivši pravo na samoopredjeljenje iz Povelje Ujedinjenih nacija, ali i prava iz još dva međunarodna dokumenta: Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima i Pakt o privrednim, socijalnim i kulturnim pravima iz 1966. godine.

 

 

Republika Srpska, sa svojim institucijama zakonodavne, izvršne, sudske, vojne vlasti, kao i Hrvatska Republika Herceg-Bosna, u periodu od 1992. do kraja rata 1995. godine efektivno su vršile svu vlast na svojim teritorijama u okviru papirnato „međunarodno priznatih granica BiH“. Pored faktičkog nepostojanja, „Republika Bosna i Hercegovina“, od marta 1994. godine nije više postojala ni formalno. Nakon što je 1. marta 1994. godine potpisan Vašingtonski sporazum, a 18. marta konstituisana Ustavotvorna skupština Federacije BiH, od poslanika predratne Skupštine SR BiH koji su preostali nakon povlačenja srpskih poslanika, nije više ni bilo skupštine „Republike BiH“. Postojale su Federacija BiH i Republika Srpska, a ono što se u Dejtonu predstavljalo kao „Republika BiH“, bili su samo Muslimani-Bošnjaci u liku Alije Izetbegovića, Harisa Silajdžića i Muhameda Šaćirbeja, koji su bili tek funkcioneri nepostojeće države. Naravno, njihovo prisustvo u Dejtonu i potpisivanje sporazuma sa aneksima, bilo je dio scenarija za okončanje rata.

 

 

Pitanje kontinuiteta državnopravnih struktura bivše jugoslovenske republike BiH, takođe je riješeno dejtonskim Ustavom BiH. Odredba člana 1.1. Ustava BiH, kojom se ukazuje na kontinuitet „Republike Bosne i Hercegovine“, vrlo jasno i precizno određuje u tri segmenta da se to odnosi isključivo na njen međunarodnopravni status. Ustav određuje da „Republika Bosna i Hercegovina, čije će službeno ime od sada biti „Bosna i Hercegovina“, nastavlja svoje pravno postojanje: 1) prema međunarodnom pravu kao država; 2) u okviru međunarodno priznatih granica; 3) ostaje članica Ujedinjenih nacija, te može kao Bosna i Hercegovina zadržati ili zatražiti članstvo u okviru sistema Ujedinjenih nacija i drugim međunarodnim organizacijama, ali sve to sa unutrašnjom strukturom izmijenjenom kako je predviđeno Ustavom BiH.“

 

 

Unutrašnja struktura na koju upućuje Ustav BiH su dva entiteta i onaj nivo zajedničkih organa koji BiH kao državu određuje isključivo u spoljnim odnosima, a skoro sav unutrašnji suverenitet pripada entitetima.

 

 

Nepostojanje unutrašnjeg pravnog kontinuiteta BiH

 

 

Ustav BiH, ima dva aneksa. Prvi aneks je „Dodatni sporazumi o ljudskim pravima koji će se primjenjivati u Bosni i Hercegovini“, kojim su izričito navedeni 15 međunarodnih konvencija. Drugi aneks je „Prelazni aranžman“ koji članom 2. pod nazivom „Produženje zakona“, reguliše da „svi zakoni, propisi i pravila pravnog postupka koji su na snazi na teritoriji Bosne i Hercegovine u trenutku kada Ustav stupi na snagu, ostaće na snazi u onoj mjeri u kojoj nisu u suprotnosti sa Ustavom, dok drugačije ne odredi nadležno državno tijelo Bosne i Hercegovine.“ Dakle, to nisu propisi „Republike Bosne i Hercegovine“, već propisi na teritoriji Bosne i Hercegovine. Tada su na teritoriji BiH bili važeći Ustav i propisi Republike Srpske na njenoj teritoriji, kao i Ustav FBiH, ali i propisi Hrvatske Republike, Herceg-Bosne, na njenoj teritoriji. Van teritorija Republike Srpske i Herceg-Bosne, ono što je ostalo, imalo je propise koje je prije Vašingtonskog sporazuma donosila „Republika Bosna i Hercegovina“ kao ostatak teritorije predratne BiH.

 

 

Uzgred da pomenem i pitanje praznika nepostojeće BiH, koji se uporno i lažno održavaju samo u dijelu Federacije sa bošnjačkom većinom. Takozvani „dan nezavisnosti 1. mart“ i 25. novembar kao dan izmišljene državnosti BiH, određeni su zakonom donesenim početkom 1995. godine i zato to nisu bili praznici cijele BiH. Donijela ih je skupština Federacije BiH. Skupština „Republike BiH“ nije više postojala, jer su njeni poslanici postali poslanici skupština entiteta – Republike Srpske od 9. januara 1992. godine i Federacije BiH od marta 1994. godine. Zato je neprihvatljiva tvrdnja sadašnjeg ministra inostranih poslova u Savjetu ministara Elmedina Konakovića u pismu diplomatsko-konzularnim predstavništvima BiH u svijetu u kome navodi: “Zakon o proglašenju 1. marta Danom nezavisnosti Republike Bosne i Hercegovine (Sl. list RBiH broj 9/95) koji je na snazi od 30. marta 1995. godine te da je Republika Bosna i Hercegovina u skladu sa članom 1/1 Ustava BiH nastavila kontinuitet pravnog postojanja po međunarodnom pravu kao država Bosna i Hercegovina.“

 

 

Međunarodni dejtonski sporazum nijednom odredbom, ni direktno, ni indirektno, nije odredio UNUTRAŠNJI kontinuitet „Republike Bosne i Hercegovine“. NJega nema ni u političkom, niti ustavnom ili bilo kom pravnom smislu. Svako pozivanje na unutrašnji kontinuitet „Republike BiH“, nema nikakav pravni osnov u međunarodnom ugovoru kojim je nastala i određena današnja Bosna i Hercegovina. Od časa potpisivanja Aneksa 4. Dejtonskog sporazuma koji je Ustav BiH, određeno je da je važeća jedino unutrašnja struktura po tom međunarodnopravnom dokumentu, a to je ono što bošnjačka strana i dio međunarodne zajednice uporno izostavljaju, citirajući samo prvi dio stava člana 1.1. Ustava BiH.

 

 

Međunarodni paktovi sastavni dio Ustava BiH

 

Ustavom BiH, njegovim članom 3.3.b. regulisano je da „opšti principi međunarodnog prava predstavljaju integralni dio prava Bosne i Hercegovine“. To je dodatno razrađeno tačkama 7. i 8. Aneksa 1. na Ustav BiH, po kome se u BiH neposredno primjenjuju i dva dokumenta:

 

 

Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima i Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima, koji imaju istovjetan tekst člana 1. a koji glasi:

 

 

Svi narodi imaju pravo na samoopredjeljenje. Na osnovu ovog prava, oni slobodno određuju svoj politički status i slobodno obezbjeđuju svoj ekonomski, socijalni i kulturni razvoj.

 

 

Da bi postigli svoje ciljeve, svi narodi mogu slobodno da raspolažu svojim

 

 

bogatstvima i svojim prirodnim izvorima, bez štete po obaveze koje proističu iz međunarodne privredne saradnje, zasnovane na principu uzajamnog interesa i međunarodnog prava. Jedan narod ne može ni u kom slučaju da bude lišen svojih vlastitih sredstava za život.

 

 

Države članice ovog pakta, uključujući tu i one države koje su odgovorne za upravljanje nesamostalnim teritorijama i teritorijama pod starateljstvom, dužne su da pomažu ostvarenje prava naroda na samoopredjeljenje i da poštuju ovo pravo shodno odredbama Povelje Ujedinjenih nacija.

 

 

Odluke Ustavnog suda BiH bez ustavnog osnova

 

 

Brojne su odluke Ustavnog suda BiH bez ustavnog osnova donesene preglasavanjem sudija iz reda Srba, ponekad i Hrvata, od strane 3 sudija stranaca i 2 sudije Bošnjaka.

 

 

Primjer je takozvana „Odluka o konstitutivnosti Bošnjaka, Srba i Hrvata na prostoru cijele BiH“, a ne na teritoriji entiteta kako je propisao Ustav BiH regulišući izbor srpskog člana Predjsedništva u Republici Srpskoj, a bošnjačkog i hrvatskog člana u Federaciji BiH, kao i srpskih delegata iz Srpske u Dom naroda, odnosno bošnjačkih i hrvatskih iz Federacije u taj Dom na nivou BiH. Alija Izetbegović kao podnosilac apelacije na osnovu u koje je došlo do takozvane „odluke o konstitutivnosti“, unaprijed je znao kakva će biti odluka. Iako je većina sudija odbila argumentaciju podnosica, visoki predstavnik je ipak iskoristio određenu nejasnoću i nametnuo obimne izmjene ustava entiteta. Sporna „odluka o konstitutivnosti“ poslužila je kasnije za brojna nametanja amandmana na ustave entiteta i do brojnih neustavnih zakona.

 

 

Niz drugih odluka Ustavnog suda BiH nepravno su mijenjale dejtonsku strukturu BiH, odričući pravo Republici Srpskoj na njena prava garantovana međunarodnim sporazumom. U novije vrijeme Ustavni sud BiH pokušava oduzeti Republici Srpskoj pravo na imovinu, proglašavajući da nema pravo na poljoprivredno i šumsko zemljište, vode i dr.

 

 

Progon i kažnjavanje kao odmazda prema Republici Srpskoj

 

Takođe treba sagledati i osnovanost krivičnog djela neizvršenje odluka Ustavnog suda BiH propisanog članom 239. Krivičnog zakona BiH. Ovakva odredba Krivičnog zakona BiH služi organima neustavnog Tužilaštva i Suda BiH za progon brojnih lica prvenstveno iz Republike Srpske koji obavljaju funkcije na koje su demokratski izabrani imenovani. Zato bi bilo korisno analizirati uporedno-pravna zakonska rješenja i praksu.

 

 

Vladavina prava, a ne neprava je ustavna obaveza

 

Obaveza je Republike Srpske koju je preuzela potpisujući Aneks 4 Dejtonskog sporazuma, koji članom 3.3.b. određuje da „Entiteti i svi njihovi dijelovi će se u potpunosti pridržavati ovog Ustava, koji ima prednost nad onim odredbama zakona Bosne i Hercegovine, kao i ustava i zakona entiteta koje nisu u skladu s njim, te s odlukama institucija Bosne i Hercegovine“.

 

 

Gospodine predsjedniče Vlade,

 

Neophodno je sagledati sve aspekte navedenih problema koji ograničavaju Republiku Srpsku u primjeni njenih ustavnih prava i obaveza. Očekujem da Vlada Republike Srpske zauzme stavove o zaštiti prava i interesa Republike Srpske i pripremi dokumenta koji će poslužiti za raspravu na Narodnoj skupštini Republike Srpske. Smatram da je neophodno zadužiti sve državne organe uprave da dosledno primjenjuju akta Narodne skupštine i Vlade.

 

 

PREDSJEDNIK RS

 

Milorad Dodik

 

(SB)

VOŽD IZ LAKTAŠA U PANIČNOM STRAHU: Pročitajte pismo koje je Dodik uputio Viškoviću